گزارشگری مالی و استانداردهای بین المللی (IFRS) و اجماع در حسابداری

برای یک شرکت حسابداری و مالیاتی یک لزوم است که استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی (IFRS) بداند و هم چنین نحوه اجرای آن را در حسابداری بداند. تو این مقاله میخوایم این بحث رو مطرح کنیم که چگونه استاتداردهای بین المللی رو با حسابداری اجماع کنیم.

گزارشگری مالی و اجماع گسترده در حسابداری که در جهت حمایت از اصول به جای قواعد است، زمینه را برای ایجاد استانداردهای یکنواخت و با کیفیت بالا و نیز اعطای قدرت انحصاری به یک نهاد واحد برای تدوین استانداردها فراهم می‌کند.

با این وجود در صورت عملی شدن اجماع انگیزه برای کشف و ارزیابی روش های گزارشگری مالی کاهش می‌یابد، انجام مطالعات تطبیقی برای تعیین پیامدهای استفاده از روش های مختلف در حسابداری دشوار می‌شود، حفظ طوطی وار، جایگزین تجزیه و تحلیل و تفکر در کلاس های درس حسابداری می‌شود، دانشجویان مستعد از مشارکت در کلاس های درس دلسرد می‌شوند و در نهایت جایگاه رشته‌ی حسابداری در برنامه درسی دانشگاه ها با خطر مواجه می‌گردد.

از آن جا که تحقق مزایای قابل پیش بینی اجماع که عمدتاً به شکل افزایش قابلیت مقایسه‌ی گزارش‌های مالی در ایالت متحده و در سطح بین المللی مفروض است، بعید به نظر می‌رسد، بنابراین منطق انجام اجماع دچار تردید می‌شود.

مقدمه ای بر گزارشگری مالی

مقاله حاضر دیدگاهی متفاوت در مورد پذیرش این استانداردها ارائه می‌دهد. اگر چه توسعه‌ی مجموعه ای واحد از استانداردهای حسابداری ایده خوبی به نظر می‌رسد، اما کاربرد آن در اکثر کشورهای جهان و در تمام شرکت های سهامی عام از طریق اعمال دستورات قانونی روش مطلوبی به نطر نمی‌رسد.

این موضوع که <<اگر مایل نیستید عقب بمانید، به جلو بروید>> دلیل خوبی برای تبعیت از اکثریت، به ویژه در مورد مسائلی با پیامد های بلند مدت نیست.

رویکرد گله‌ای پدیده‌ای فکری و روانی است که به موجب آن افراد دنباله رو افراد دیگر شده و هر کاری که گروهی از مردم انجام می‌دهند، گروهی دیگر فارغ از باور و اعتقاد خود در عمل، آن ها را دنبال می‌کنند. رویکرد گله‌ای در مواردی از قبیل مصرف سیگار و مواد مخدر در مدارس، سرمایه گذاری در واحدهای تجاری و در بازارهای سرمایه، انتخاب شغل و بسیاری از جنبه های زندگی، جامعه و اقتصاد انعکاس می‌یابد.

برای مثال در طول دهه‌ی 1980 و 1990 صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و وزارت خزانه داری ایالات متحده‌ی آمریکا برای اصلاح اقتصاد کشورهایی که با بحران مالی مواجه بودند، دستور العمل‌های سیاسی را پیشنهاد کردند. این دستورالعمل‌های سیاسی علی رغم مخالفت‌‌های عمومی در کشورهای در حال توسعه که با مشکلات اقتصادی مواجه بودند، اجرا شد. به این مجموعه توصیه‌ها و پیشنهاد ها که می‌توان ان را حرکت به سمت کوچک سازی دولت نام گذاشت، اجماع واشنگتنی گفته شد.

اصلاحات انجام گرفته

این اصلاحات شامل نظم مالی، تنظیم مجدد اولویت های نخارج عمومی، اصلاح مالیات، آزاد سازی مالی، تجاری و سرمایه گذاری، خصوصی سازی، مقررات زدایی و حمایت از حقوق مالکیت بود. تا ده سال پیش، تقریباً همه‌ی افراد با نفوذ در امور مالی و اقتصاد بین المللی از این اجماع حمایت می‌کردند.

در پایان دهه‌ی نود، اجماع از بین رفت و پس از آن مورد اصلاح قرار گرفت. پس از کاهش مطلوبیت اجماع و بازنگری درباره‌ی آن، حامیان آن در واشنگتن دی.سی، لندن، توکیو، بوینس آیرس، مکزیکوسیتی و جاکارتا کاهش یافت. با توجه با اجماع واشنگتن، نوبت اندیشیدن عمیق به اجماع کنونی حسابداری، شناسایی عناصر اصلی اجماع، ارزیابی پیامدهای آن در زمینه‌ی آموزش و عمل حسابداری و ارزیابی مجدد درباره‌ی آن چه باید انجام شود و یا آن چه نباید انجام شود، فرا رسیده است.

بررسی عناصر تشکیل دهنده‌ی اجماع کنونی حسابداری نشان می‌دهد که این اجماع بر پایه های مشکوک ایجاد شده است. این مساله به کیفیت آموزش حسابداری و توانایی جذب و آماده سازی مردان و زنان جوان و مستعد در حرفه‌ی حسابداری آسیب می‌رساند و جایگاه حرفه‌ی حسابداری را در دانشگاه‌ها با خطر مواجه می‌کند. بنابراین لازم است، اساتید حسابداری درباره‌ی استاندارد سازی انحصاری حسابداری و حسابرسی، تاثیر آن بر آموزش حسابداری و حرفه‌ی حسابداری و نیز میزان سودمندی آن در مسیر خدمت رسانی بهتر به دانشجویان و جامعه بیندیشند.

در این مقاله گزارشگری مالی، اجماع حسابداری شامل پنج عنصر کلیدی است:

1- استانداردهای تدوین شده به جای این که مبتنی بر قواعد تفضیلی باشند، باید مبتنی بر اصول باشند.

2- مجموعه‌ای از استانداردهای کتبی با کیفیت بالا برای گزارشگری تمام شرکت‌ها یا حداقل شرکت‌های سهامی عام به کار گرفته شود تا با ایجاد گزارش‌های مالی قابل مقایسه روند گزارشگری مالی بهبود یابد و سرمایه گذاران و سایر استفاده کنندگان صورت‌های مالی بتوانند تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.

3- برای ایجاد چنین استانداردهای، یک نهاد مشورتی واحد باید وجود داشته باشد که متشکل از کارشناسان برگزیده، ساختار حاکمیتی مناسب، دارای مراحل قانونی، تامین مالی قانونی و تحت نظارت نهادهای قانونی از جمله کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC)، کمیسیون اروپا (EC) یا سازمان بین المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار (IOSCO) باشد.

4- مجموعه‌ای واحد از استانداردها باید در ایالات متحده، اتحادیه‌ی اروپا و دیگر نقاط دنیا مورد استفاده قرار گیرد و سیستم آموزشی ایالات متحده‌ی آمریکا باید خود را برای گنجاندن IFRS در برنامه‌ی درسی دانشگاه ها آماده کند تا فارغ التحصیلان این کشور قادر به تهیه و بررسی گزارش های مالی مبتنی بر IFRS باشند.

در ادامه‌ی مقاله دلایلی برای اثبات ناقص بودن عناصر این اجماع ارائه می‌شود.

استانداردهای تدوین شده به جای اینکه مبتنی بر قواعد تفصیلی باشند، باید مبتنی بر اصول باشند.

به نظر می‌رسد اصول (نه قواعد) در کانون اجماع حسابداری قرار دارند. شک و تردید در مورد ماهیت اجماع زمانی بروز می‌کند که همه ان را می‌پذیرند، اما هیچ کس نمی‌تواند بگوید که معنی آن چیست یا نمونه های واقعی در این زمینه ارائه دهد. میزان جزئیات بیانیه های IFRS و FAS10 متفاوت است. استانداردهای بین المللی و تفسیرهای رسمی و رهنمودهای آن که در ماه مارس 2008 منتشر شده است، دارای 2752 صفحه است.

ممکن است برخی از افراد تصور کنند اشتغال در حرفه‌ای که بیان اصول آن نیازمند صفحات زیادی است، وقت گیر و دشوار است. همچنین تمایز بین اصول و قواعد دشوار است. ماهیت استانداردهای نوشته شده نه تنها به هدف، بلکه حتی به فرآیند نوشتن آن ها هم بستگی دارد. ویژگی کلیدی در فرآیند نوشتن استاندارد یکسان است، صرف نظر از این که استاندارد توسط FASB تدوین می‌شود یا IASB.

منطقی نیست که انتظار داشته باشیم پس از طی چندین رسوایی مالی و چرخه‌ی اقتصاد جهانی طی چند دهه‌ی آینده، IFRS از هر نظر متفاوت از FAS به نظر برسد. درک ماهیت تمایز بین قواعد و اصول در چارچوب آن چه FASB و IASB در گذشته انجام داده اند و قصد دارند در آینده انجام دهند، مفید است.

مجموعه‌ای از استانداردهای کتبی با کیفیت بالا برای گزارشگری تمامی شرکت‌ها یا حداقل شرکت‌های سهامی عام به کار گرفته شود تا با ایجاد گزارش‌های مالی قابلیت مقایسه‌ی روند گزارشگری مالی بهبود یابد و سرمایه گذاران و سایر استفاده کنندگان صورت های مالی بتوانند تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.

شکی نیست که سرمایه گذاران استانداردهای با کیفیت بالا را به استانداردهای با کیفیت پایین ترجیح می‌دهند. برای عملیاتی کردن این ترجیح، باید ویژگی‌های استانداردهای حسابداری با کیفیت و چگونگی تدوین آن ها مشخص گردد. مدت زمان کاربرد، شفافیت، عمومیت، خوانایی و قابلیت اطمینان برخی از ویژگی های استانداردهای با کیفیت است، اما ویژگی های کیفی دیگری نیز وجود دارد.

از آن جا که کیفیت و روش های اندازه گیری کیفیت استاندارد مشخص نیست، نمی‌توان میزان اجماع معقول بین متخصصان در مورد کیفیت استانداردهای تدوین شده توسط FASB و IASB را به درستی تعیین کرد. مطالب زیادی در مورد استانداردهای با کیفیت بالا در سخنرانی ها و مطبوعات منتشر می‌شود، اما هیچ معیاری برای تعیین کیفیت استانداردها در دسترس نیست. تسهیل مقایسه پذیری صورت های مالی معیار مهمی در حسابداری محسوب می‌شود.

استانداردهای با کیفیت بالا که مبتنی بر اصول (نه مبتنی بر قواعد) هستند، قابلیت مقایسه‌ی گزارش های مالی واحدهای تجاری، صنایع و کشورها را افزایش می‌دهند.

این ادعا تا حدی عوام فریبانه است و بایستی مورد تامل بیش تر قرار گیرد. استانداردهای مبتنی بر اصول نسبت به استانداردهای مبتنی بر قواعد خلاصه اند و کاربرد آن ها نیازمند قضاوت بیش تری است. پس چگونه و چرا باید انتظار داشت که استفاده از استانداردهای مبتنی بر اصول به جای استانداردهای مبتنی بر قواعد قابلیت مقایسه را افزایش می‌دهد.

برای ایجاد چنین استانداردهایی، یک نهاد مشورتی واحد باید وجود داشته باشد که متشکل از کارشناسان برگزیده، ساختار حاکمیتی مناسب، دارای مراحل قانونی، تامین مالی قانونی و تحت نظارت نهادهای قانونی از جمله کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC)، کمیسیون اروپا (EC) یا سازمان بین المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار (IOSCO) باشد.

تعامل پیچیده میان منافع و اقدامات نهاد تدوین کننده‌ی استانداردها، ارزیابی دقیق پیامدها و مطلوبیت نهایی اقدامات آن ها را دشوار کرده است. وظیفه‌ی طراحی یک استاندارد حسابداری که میلیون‌ها نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بسیاری از آنها تحت تاثیر این استاندارد فعالیت‌های خود را تعدیل می‌کنند، به مراتب پیچیده است.

تعامل پیچیده میان منافع و اقدامات نهاد تدوین کننده‌ی استانداردها، ارزیابی دقیق پیامدها و مطلوبیت نهایی اقدامات آن ها را دشوار کرده است. وظیفه‌ی طراحی یک استاندارد حسابداری که میلیون‌ها نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بسیاری از آنها تحت تاثیر این استاندارد فعالیت‌های خود را تعدیل می‌کنند، به مراتب پیچیده است.بنابراین باید نقاط قوت و ضعف پیش نویس اولیه‌ی استانداردها مورد ارزیابی قرار گیرد.

تدیون صحیح استانداردها بدون آزمایش میدانی امکان پذیر نیست. .ابستگی صرف به قضاوت های یک نهاد تدوین کننده‌ی استاندارد واحد، فرآیند تدوین استاندارد را از مزایای بازخورد بازار محروم می‌کند، تحقیق و آزمایش را در این زمینه محدود می‌کند و منجر به پذیرش نهایی راه حل های غیر نوآورانه برای حل مشکلات گزارشگری مالی می‌شود.

تحت حکومت یک نهاد تدوین کننده‌ی استاندارد انحصاری، یادگیری با استفاده از روش آزمون و خطا امکان پذیر نیست. حتی در موارد غیر محتمل که امکان وجود مجموعه ای واحد از بهترین استانداردها وجود داشته باشد، امکان تحقق این مهم از طریق فرآیند انحصاری تدوین استاندارد بسیار کم است. چنین فرآیندی مجموعه‌ای از راه حل‌های نادرست را در اختیار استفاده کنندگان قرار می‌دهد و مانع دستیابی آن‌ها به شواهد و تجارب مفید حاصل از راه حل‌های مختلف می‌شود که می‌تواند درک آن‌ها را از طریق یادگیری و قابلیت مقایسه بهبود بخشد.

کاهش تعداد مسیر تغییرات تکاملی نیز از دیگر پیامدهای مهم ناشی از اعطای قدرت انحصاری برای تدوین استانداردهای بین المللی به یک نهاد تدوین کننده‌ی استاندارد واحد می‌باشد.

گزارشگری مالی و سادگی و پیچیدگی های آن

سازمان‌ها و قوانین بازارها اغلب ساده هستند، اما تعاملات بین مشارکت کنندگان در بازار می‌تواند بسیار پیچیده باشد. به جای رویکرد کنونی حاکم بر بازارهای مالی یعنی <<قواعد ساده، رفتار پیچیده>> بایستی رویکرد تهیه‌ی گزارش‌های مالی تغییر کند تا از طریق رویکرد متقابل یعنی تلاش برای تدوین قواعد پیچیده مسئولیت حسابداران و حسابرسان ساده تر شود.

نهادهای تدوین کننده‌ی استانداردهای حسابداری به دنبال کاهش نیاز به قضاوت به واسطه‌ی شفافیت بخشیدن به قواعد خود هستند. متاسفانه، هنگامی که هدف محدود کردن قضاوت و مسئولیت شخصی تدوین کنندگان استاندارد و حسابرسان برای ارائه‌ی صادقانه و منصفانه‌ی گزارش‌های مالی باشد، تقاضا برای شفاف سازی، پایانی دائما افزایش می‌یابد.

حسابداری باید یتواند این مساله را با ترکیب استانداردهای نوشته شده با هنجارها، قضاوت حرفه ای و اعمال خویشتنداری از طریق کاهش استفاده از فشار قانونی، حل کند.

مداخلات نسنجیده‌ی نهاد تدوین کننده‌ی استاندارد و اعمال فشار توسط دولت فرآیند بهبود گزارش مالی را ناکام کرده است و بعید است که این کار در آینده انجام شود.

اگر چه نهادهای تدوین کننده‌ی استاندارد در حوزه های قضایی خود مانع از رقابت می‌شوند، با این وجود آن ها دلایل اندکی برای انکار مزایایی از قبیل کشف و نوآوری دارند که از رقابت بین چندین نهاد تدوین کننده‌ی استاندارد ایجاد می‌شود. SEC یا EC نیز دلایل اندکی برای انکار منافع ناشی از روش‌های بهتر گزارشگری مالی دارند که می‌تواند از طریق رقابت بین IASB، FASB و احتمالا برخی نهادهای دیگر فراهم شود.

مجموعه‌ای واحد از استانداردها باید در ایالات متحده‌س آمریکا، اتحادیه‌ی اروپا و دیگر نمقاط دنیا مورد استفاده قرار گیرد و سیستم آموزشی ایالات متحده باید خود را برای گنجاندن IFRS در برنامه‌ی درسی دانشگاه ها آماده کند تا فارغ التحصیلان این کشور قادر به تهیه و بررسی گزارش های مالی مبتنی بر IFRS باشند.

تدوین استانداردهای یکنواخت گزارشگری علاوه بر تاثیر مستقیم و فوری بر بازارهای سرمایه، دارای پیامدهای آموزشی عمده ای نی می‎باشد. به طوری که ممکن است استدلال کنیم که اهمیت ایتن پیامدها، اگر مهم تر از تاثیر آن بر بازار سرمایه نباشد، حداقل با ان برابر است.

بنابراین لازم است که دانشگاه‌ها و افرادی که مسئولیت تدوین استانداردها را بر عهده دارد، مورد توجه بیش تری قرار گیرند. گسترش دامنه‌ی استانداردهای آمرانه در دانشگاه‌ها منجر به تغییرات اساسی در محتوای کتاب های ردسی، دوره های آموزشی، مطالب آومزشی در کلاس درس و نیز محتوای امتحانات از جمله آزمون حرفه‌ای برای صدور گواهینامه‌ی CPA شده است.

عدم استفاده از استانداردهای آمرانه برای کلاس های درس، کتاب های درسی، بحث های کلاسی و امتحانات تمایل به کشف روش های مختلف برای شناسایی و تجزیه و تحلیل رویدادهای مالی و همچنین تعیین پیامدهای روش های مختلف حسابداری برای بخش های مختلف و نیز کل اقتصاد را امکان پذیر خواهد کرد.

چنین رویکردی به دانشجویان کمک می‌کند تا به جای این که در جست و جوی پاسخ های سیاه و سفید باشند، به طور عمیق فکر کنند، سطح قضاوت خود را توسعه دهند.در چنین شرایطی زمینه‌ی مناسبی برایذ ورود جوانان مستعد که دارای قدرتتفکر انتزاعی هستند، به حرفه‌ی حسابداری قراهم می‌شود.

در مقابل با گسترش دامنه‌ی استفاده از استانداردهای آمرانه، محتوای آموزشی به تدریج به سمت افزایش تاکید بر حفظ طوطی وار قوانین و مقررات مورد نیاز برای آزمون ها، سوق می‌یابد.

تمرکز بر استاندارد آنلاین به جای تفکر انتقادی

پس از اینکه مسئولیت تدوین استانداردهای حسابداری به صورت انحصاری به FASB واگذار شد، کلاس های درس حسابداری میانه به جای تمرکز بر تفکر انتقادی در روش های مختلف حسابداری برای انواع مختلف معاملات، بر استفاده از استانداردها به صورت آنلاین و منظم تمرکز می‌کنند. در بسیاری از دانشکده ها، دیگر دو ترم برای پوشش دادن حجم در حال افزایش منابع آموزشی کافی نیست.

بسیاری از صاحب نظران استدلال کرده اند که مقایسه چندین استاندارد مستلزم افزایش تعداد دروس حسابداری، به کار گیری اعضای هیات علمی بیش تر، افزایش تعداد کلاس های درس و دیگر منابع دانشگاهی و نیز پرداخت هزینه های تحصلی بیش تر است. در سیستم فعلی آموزش حسابداری که FAS به دانشجویان آموزش داده شده است، نباید انتظار داشت که آن ها با خواندن IFRS باید و نبایدهای آن را در عمل تشخیص دهند.

در حالی که شرکت‌های حسابداری در مورد هزینه‌های اضافی تعدد استانداردها نگران اند و برای صرفه جویی در راستای یکنواختی استانداردها تلاش می‌کنند، برخی دانشگاه‌ها این موضوع را به عنوان فرصتی برای گسترش برنامه‌های حسابداری تلقی می‌کنند.

در این مورد می‌توان رویه دانشکده‌های حقوق را دنبال کرد و سیستم اموزش حسابداری را به سمت تدریس اصول کلی و مهارت‌های سطح بالا و غیر حفظی سوق داد که عمدتا مستقل از مشخصه‌های استاندارد صادر شده توسط نهاد تدوین کننده‌ی استانداردها در زمان‌های مختلف است.

تفکر انتقادی در این سیستم آموزشی

در چنین سیستم آموزش عالی توانایی تفکر انتقادی و انتزاعی دانشجویان ارتقا می‌یابد و آن‌ها را می‌توانند با استفاده از مهارت‌های قضاوتی که با آموزش اصول عمومی در آن‌ها ایجاد شده است، با تغییرات در استانداردها سازگار شوند و آن‌ها را در رویدادهای مالی به کار گیرند. انجام چنین تغییر در سیستم آموزشی حسابداری مستلزم صرف زمان و منابع است.

زولیت کائو از دانشگاه واشنگتن در تاکوما اذعان می‌کند که دانشجویان باید تفکری فراتر از کلاس درس داشته باشند تا بدانند 1) آن چه وجود دارد لزوما مطلوب نیست 2) چیزی که رسیدنبه آن سخت است، لزوما غیر قابل انجام نیست. 3) در نهایت، این حسابداران حرفه‌ای هستند که کل صنعت را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

ولی متاسفانه دانشجویان حسابداری اغلب در جزئیات فنی غرق می‌وند و اساتید زمان کافی برای افشای جنبه‌های جالب و مهم حسابداری را به آن‌ها ندارند. ارائه‌ی مباحث یکنواخت در کلاس در ساز دانشجویان را از تفکر دلسرد می‌کند و منجر به ورود افراد کم استعداد به رشته و حرفه‌ی حسابداری می‌شود.

مشکل استانداردهای گزارشگری مالی یکنواخت میان حسابداران

استانداردهای یکنواخت باعث ایجاد نگرش دستورالعمل محور در میان حسابدارن به جای تاکید بر ارتقای قضاوت حرفه‌ای آن‌ها می‌شود. از آن جا که قضاوت و مسئولیت شخصی از نشانه‌های بارز یک حرفه است، استفاده از استانداردهای کتبی یکنواخت، ادعای حسابداران را نسبت به تعلق به حرفه سست می‌کند و همچنین موقعیت برنامه‌های حسابداری دانشگاه‌ها را نسبت به حرفه‌هایی مانند معماری، دندانپزشکی، مهندسی، حقوق، پزشکی و پرستاری تضعیف می‌کند.

برای تدوین کنندگان استاندارد دشوار است که بدانند کدام استانداردها برتر هستند و این که معیارهای رتبه بندی استانداردهای مختلف چه باید باشد. ایجاد فضای رقابت بین چندین نهاد تدوین کننده‌یاستاندارد حسابداری مختلف و عدم وجود فشار برای همگرایی استانداردها به پیشرفت قواعد حسابداری کمک می‌کند.

استاندارد FASB

شرکت‌های ایالات متحده‌ی آمریکا به جای این که مجبور به استفاده‌ از استانداردهای FASB باشند، بایستی مجاز به انتخاب یک مجموعه‌ی کوچک از استاندارد تدوین شده توسط نهادهای تنظیم کننده‌ی استاندارد باشند. به این ترتیب درآمد نهادهای تنظیم کننده‌ی استاندارد صرفا از حقوق و دستمزد دریافت شده برای استفاده‌ی دیگران از استانداردهای تدوین شده‌ی آن‌ها محقق می‌شود و میزان این درآمد تابعی از چگونگی کارکرد آن‌هاست و دیگر تحت تاثیر تعداد استانداردهای تدوین شده توسط این نهادها و یا میزان مالیات جمع آوری شده نیست.

با وجود استانداردهای رقابتی، امکان کشف سیستم‌های حسابداری بهتر و توسعه‌ی آنها در طول زمان، بدون از بین رفتن قضاوت و ایجاد تعادل بهتر بین استاندارد سازی و هنجارها، فراهم خواهد شد.

ساموئل جانسون در پاسخ بهخ این سوال که آیا می‌توان با استفاده از استانداردهای یکنواخت و آمرانه بدون لحاظ کردن هنجارهای اجتماعی، هرج و مرج موجود در گزارشگری مالی را سامان داد، اذعان می‌کند که پس از هفت دهه تلاش مستمر، روشن است که در حال حاضر اجماع در حسابداری( که منجر به ایجاد انحصار در تدوین استانداردهای حسابداری خواهد شد) به جای کمک به بهتر شدن شرایط منجر به بدتر شدن آن می‌شود.

رعایت استانداردهای بین المللی

واحد تجاری که صورتهای مالی خود را طبق استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی تهیه کرده است، باید با عبارتی صریح و روشن، این مطابقت را در یادداشتهای توضیحی بیان کند. یک واحد تجاری تنها هنگامی می‌تواند اظهار نماید که صورتهای مالی خود را طبق استانداردهای بین المللی تهیه نموده است که تمام الزامات استانداردها را رعایت کرده باشد.

رعایت الزامات استانداردها، به معنای رعایت تمام موارد زیر است (دلویت، 2011):

• استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی و استانداردهای بین المللی حسابداری؛
• تفسیرهای کمیته تفسیر استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی و کمیته تفسیر مباحث نوظهور؛
• در صورت عدم وجود رهنمود خاص در استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی:

1. بکارگیری استانداردهای مشابه؛
2. بکارگیری چارچوب نظری هیئت تدوین استانداردهای بین المللی؛
3. بکارگیری بیانیه‌های هیئت‌های تدوین کننده استاندارد ملی؛ البته مشروط به اینکه با سایر استانداردها، سایر تفسیرهای کمیته تفسیر استانداردها و کمیته تفسیر مباحث نوظهور و چارچوب نظری هیئت تدوین استانداردها، تعارض نداشته باشد.

ارائه منصفانه/مطلوب

طبق این استانداردها، صورتهای مالی باید وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریانهای نقدی واحد تجاری را به طور منصفانه ارائه کند.

ارائه منصفانه، به معنای بیان صادقانه آثار معاملات، رویدادها و سایر شرایط طبق تعاریف و معیارهای شناخت داراییها، بدهیها، درآمدها و هزینه‌ها مندرج در چارچوب نظری هیئت تدوین استانداردهای بین المللی حسابداری است.

طبق استاندارد بین المللی حسابداری شماره 1، فرش بر آن است که بکارگیری استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی و در صورت لزوم افشای موارد اضافی، منجر به ارائه منصفانه صورتهای مالی می‌شود.

انحراف از استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی

تقریباً در تمام شرایط، واحد تجاری با رعایت استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی مربوط، به ارائه منصفانه دست می‌یابد.

با وجود این، در شرایط بسیار خاص ممکن است مدیریت به این نتیجه برسد که رعایت الزامات یک استاندارد بین المللی گزارشگری مالی آنقدر گمراه کننده است که با هدف صورتهای مالی مندرج در چارچوب نظری ناسازگار است.

در چنین شرایطی، واحد تجاری می‌تواند آن الزام را رعایت نکند، به شرط آنکه چارچوب قانونی و مقرراتی آن کشور، چنین انحرافی را الزامی کند، یا مانع آن نشود.

در هر صورت، اگر واحد تجاری، الزامات یک استاندارد بین المللی گزارشگری مالی را رعایت نکند، باید موارد مندرج در پایین را افشا نماید:

افشا موارد در صورت عدم رعایت استانداردها

الف) اینکه مدیریت به این نتیجه رسیده است که صورتهای مالی، وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریانهای نقدی واحد تجاری را به طور منصفانه ارائه می‌کند؛

ب) اینکه واحد تجاری، به استثنای انحراف از یک الزام خاص جهت دستیابی به ارائه منصفانه، استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی مربوط را رعایت کرده است؛

پ) عنوان استاندارد بین المللی گزارشگری مالی که واحد تجاری آن را رعایت نکرده است، ماهیت انحراف، شامل نحوه عمل حسابداری مقرر در آن استاندارد، دلیل اینکه چرا در آن شرایط آن نحوه عمل آنقدر گمراه کننده است که با هدف صورتهای مالی مندرج در چارچوب نظری ناسازگار می‌باشد و نحوه عمل حسابداری پذیرفته شده؛

ت) در هر یک از دوره‌های ارائه شده، اثر مالی انحراف بر هر یک از اقلام صورتهای مالی که برای رعایت آن الزام گزارش شده است؛

ث) در مواردی که واحد تجاری در دوره‌های گذشته، الزامات یک استاندارد بین المللی گزارشگری مالی را رعایت نکرده باشد و آن انحراف بر مبالغ شناسایی شده در صورتهای مالی دوره جاری موثر باشد، باید موارد تعیین شده در قسمتهای (پ) و (ت) را افشا کند.

شرایط خاص مدیریتی برای رعایت استاندارد گزارشگری

همچنین در شرایط بسیار خاص ممکن است مدیریت واحد تجاری به این نتیجه برسد که رعایت یکی از الزامات یک استاندارد بین المللی گزارشگری مالی، آنقدر گمراه کننده است که با هدف صورتهای مالی مندرج در چارچوب نظری ناسازگار می‌باشد، اما چارچوب قانونی و مقرراتی آن کشور، انحراف از این الزام را منع می‌کند.

در چنین مواردی، واحد تجاری باید حتی الامکان جنبه‌های گمراه کننده متصور از رعایت آن الزام را با افشای موارد زیر کاهش دهد:

الف) عنوان استاندارد بین المللی گزارشگری مالی موردنظر، ماهیت الزام و دلیل این که چرا مدیریت به این نتیجه رسیده است که رعایت آن الزام آنقدر گمراه کننده است که با هدف صورتهای مالی مندرج در چارچوب نظری ناسازگار می‌باشد؛

ب) تعدیل هر یک از اقلام صورتهای مالی در هر یک از دوره‌های ارائه، که از نظر مدیریت برای دستیابی به ارائه منصفانه ضروری است.